تغییر گفتمان رمز برون رفت از مشکلات است

به گزارش تیترشهر: شهرداری ها مسئولیت های متعددی را بر عهده دارند و امروز با هوشمند سازی به کارگیری ظرفیت های بسیار گسترده و ایجاد بستر مناسب برای جذب ابتکارات در حوزه شهری می توان قدم های بلندی را برای افزایش رفاه، کاهش هزینه ها و مخاطرات ایجاد کرد.

مهدی جمالی نژاد شهردار اصفهان در حاشیه مراسم تقدیر از چهره سال مراسم تقدیر از برگزیدگان چهارمین جشنواره چهره سال صنعت ساختماندرخصوص مدیریت شهری و عرصه های نوین این حوزه گسترده با ما به گفت وگو نشسته است. می توانید مصاحبه شهردار اصفهان را در زیر بخوانید.

با عرض سلام و خسته نباشید خدمت آقای جمالی نژاد موفقیت شما و مجموعه شهرداری اصفهان را در خصوص کسب جوایز متعدد به ویژه نشان طلایی مدیر برتر سال و همچنین نشان چهره سال صنعت ساختمان تبریک می گویم، این روزها شهرداری ها با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند شما بارها تاکید داشته اید که راه خروج از مسائل و مشکلات تغییر گفتمان است، آیا با تغییر گفتمان مشکلات شهری حل می شود؟

من هم خدمت همه عزیزان و مخاطبین سلام عرض می کنم باید در بگویم که گفتمان به معنای مجموعه ای از بینش ها و اندیشه ها است که از راه واژگان و گفتارهای نهادینه شده، بر ذهنیت‌ها اثر می‌گذارد و از نظر طول و زمان گاه حتی بر آگاهی یک دوران تاریخی نیز سایه می‌اندازد.

با این وصف در اولین بررسی دقیق در مورد اصفهان ، مشکلات زیست محیطی، آسیب های اجتماعی و هویتی، ترافیک و دشواری های زندگی، برجسته ترین مسائل پیش رو برای مدیریت شهری است که در یک مهندسی برنامه ریزی آنچه نیاز اول برای برون رفت از آن می باشد دستیابی به گفتمان است، یک گفتمان جدید.

در بررسی و نگاه بعدی که همانا تعیین چیستی گفتمان و انتخاب بهترین آن می باشد به یک مورد بیشتر برخورد نمی کنیم و این چیزی نیست جز گفتمان با محوریت ( شهر خلاق و دانش محور). این رویکرد گفتمان محور دو نکته را در خود نهفته دارد. اول ارتباط با مردم و کارگزاران شهری و دوم فراگیری آن و درگیر نمودن همه.یعنی این که نهادینه شود، اثر بگذارد، آگاهی تاریخی این دوره شود و اصفهان را از این پیچ تاریخی و مسیر پر مسئله عبور دهد.

پر واضح است که آنچه فراوان داشته ایم ( گفته ) بوده نه ( گفتمان ). خوب می دانیم که (گفته) یک طرفه است ، اما (گفتمان) تعاملی است. در گفتمان نمی توان بقیه را به حساب نیاورد. گفته ممکن است اجرا نشود، اما گفتمان اگر اجرا نشود شکل نمی گیرد.به ابتدای کلام باز می گردیم، محوریت گفتمان انتخابی ما برای اصفهان، شهر خلاق و دانش محور است. برای تحقق آن با مهمترین نهادهای جهانی وارد مذاکره شدیم، دانشمندان زیادی به اصفهان در آمد و شد هستند . کتاب ها و جلسات سخنرانی فراوانی بر پا کردیم تا به نهادینه شده این امر کمک کنیم و عزم راسخ خود را در تبدیل ( گفته) به ( گفتمان) جزم نموده ایم.

با خوانش مجدد و نگاه تازه به شهر و تاریخ آن است که می‌توان ارتباط با گذشته را که در بعضی از جاها از بین رفته دوباره بازسازی کرد و به هویت اصلی اصفهان بازگشت. توقف عبورخط مترو از زیر میدان امام خود حرکتی در جهت توسعه سیرتی شهر در این گفتمان بود.

این مسئله با توجه به تاریخ و عقبه شهری مانند اصفهان چونه تجمیع می شود؟

با نگاه به تاریخ و هویت اصفهان می‌بینیم که به راستی جانمایه اصفهان هنر است و سرشت پاک آن با هنر عجین شده است، گویی شط خروشان هنر هیچگاه در این خطه از موج‌اندازی باز نمی‌ماند و در هیچ برهه و دوره‌ای از تاریخ روی به کسادی و وخامت نمی‌نهد. در هر کوی و برزن این شهر، آثاری ارزنده و ماندگار از هنر معماری تا ابدیت عشق، رخ برافروخته است و هنرهای دستی آن چونان شمع شب افروز، در شبستان فرهنگ این دیار می‌درخشد.در هرکدام از زوایای هنر و معماری اصفهان خلاقیت و نوآوری دیده می‌شود این حرف من است و تاکید دارم، با وجود اینکه ما اخیرا به جمع شهرهای خلاق دنیا پیوستیم اما اصفهان صدها سال است که جزء شهرهای خلاق دنیاست.

چرا اصفهان به عنوان یک شهر خلاق مطرح می شود؟

اصفهان از نخستین شهرهای ایران است که به شبکه شهرهای خلاق جهان زیر نظر سازمان یونسکو پیوسته است. شبکه شهرهای خلاق در سال 2004 توسط یونسکو پایه گذاری شد و خلاقیت مردم را در کنار صنایع دستی، معماری و طراحی، رسانه، موسیقی و غذا به عنوان شاخصه های شهر خلاق اعلام کرد و اصفهان به لحاظ برخورداری از صنایع دستی و هنرهای مردمی به عنوان عضو رسمی این شبکه انتخاب شده است. برخورداری از قابلیت‌های بالا در عرصه فرهنگ و هنر از شاخصه‌های شهرهای خلاق است و این بدان معنا است که بستر مناسب و قابلیت توسعه پایدار از ویژگی‌های شهر اصفهان است.

شهر خلاق جایی است که هنر و تنوع فرهنگی بدلیل اهمیت و توانایی خاص آن مورد تشویق قرار می گیرد و افراد می توانند در زندگی روزمره خود از فعالیت های خلاق بهره ببرند و شهر از نوآوری و توانمندی‌های شهروندان در توسعه پایدار شهری بهره می‌برد.

ثبت جهانی اصفهان در حوزه‌ی صنایع دستی، اگرچه یک رویداد دیر هنگام است اما به هر تقدیر رخدادی فرخنده و غرور آفرین می‌باشد چرا که از این پس عظمت و شکوه جاودانه اصفهان و صلابت هنر و هنرمندانش را بیش از پیش بازنمایی خواهد کرد و سرآغاز یک حرکت جدی برای شناسایی عیوب و مشکلات و دستیابی به راه حل‌ها و ایده‌های نوین خواهد بود که اگر این چنین نباشد، ظرفیت بوجود آمده در مسیر ارتباطات جهانی بی استفاده باقی می‌ماند. پیوستن به شبکه‌های خلاق این موقعیت را فراهم می‌کند که نه تنها از تجربیات سایر کشو‌ها استفاده کنیم بلکه هنر و استعداد هنرمندان شهرمان را به جهانیان بیش از پیش بنمایانیم.

در حوزه صنایع‌دستی سال‌ها دغدغه داشته‌ایم، در این راستا نقش مسئولان بسیار پررنگ به شمار می‌رود و باید چشم به صنایع دستی در حال فراموشی داشته باشیم و از صنایع مدرنی که هویت شهر را از بین برده باید دوری کنیم و بستر سازی برای این مهم باید از درون شهر آغاز شود. شهرداری اصفهان با توجه به جایگاه رفیع صنایع دستی در فرهنگ و هنر و اقتصاد شهر و همچنین اهمیت فراگیر و توسعه آن برخود لازم می‌داند که ساماندهی، طراحی و سازماندهی گسترده‌ای در این عرصه داشته باشد تا توان و قابلیت مدیریت شهری در راستای حفظ و پیشبرد صنایع دستی اصفهان روز به روز افزون گردد. در این راستا همزمان با بزرگداشت اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی، مطالبات و بررسی طرح جامع صنایع دستی شهر اصفهان آغاز شده و نسبت به جذب ایده‌های نوآورانه و خلاقانه وارد عمل شده‌ایم.

همانگونه که در بیانیه یونسکو آمده است، خلاقیت به عنوان موتور محرک توسعه پایدار شهری به همراه مشارکت اجتماعی و چالاکی فرهنگی می تواند آینده‌ای متعالی برای شهر را به ارمغان آورد، لذا مدیریت شهری با پیگیری ثبت اصفهان در شبکه جهانی شهرهای خلاق و همچنین ایجاد مرکز خلاقیت و نوآوری در شهرداری اصفهان، نخستین گام های موثر را در این عرصه برداشته است.

برنامه مدون اصفهان برای آینده چگونه ترسیم شده است؟

ایده شهر خلاق مبحثی جدید و مورد توجه در حوزه مطالعات شهری و به ویژه مدیریت شهری است و بر بهتر شدن محیط زندگی و ارتقای کیفیت زندگی به واسطه تفکرات نو شهروندان تأکید دارد. این ایده گستره دید و اندیشه مدیران، برنامه‌ریزان و شهرسازان را وسعت داده و به تنوع علایق و عقاید در پهنه شهر احترام می‌گذارد. همچنین ایجاد شهرهای خلاق باعث رونق و شکوفایی حیات شهری می‌گردد که این خود سطح مناسبات یک شهر را در پیوند با سایر شهرها در مقیاس ملی و فراملی گسترش می دهد.

شهرداری اصفهان در مدیریت شهری، به دنبال تغییر نگاه به شهر از رویکردی کالبدی به نگاهی خلاق است، ایده شهر خلاق منطبق با برنامه 1400 اصفهان و چشم‌انداز آن است آنجا که اصفهان را شهری طیب، ارزش‌مدار، خلاق، با نشاط و زیبا می‌داند. برای دستیابی به این چشم‌انداز لازم بود که رویکرد تازه‌ای را در پیش می‌گرفتیم از اینرو در نگاه تازه مدیریت شهری اصفهان به خلاقیت و فن‌آوری به عنوان دو راهبرد دستیابی به شاخص توسعه توجه ویژه شد.

نگاه مدیریت شهری در لحاظ مشارکت‌های مردمی، شفافیت‌سازی و توسعه عدالت و عزم راسخ در تحقق مباحث افق 1400 ایجاب می‌نمود که از مسائل دانش‌بنیان و ذهن خلاق شهروندان و فرهیختگان در جهت توسعه پایدار شهر استفاده شود.

هر هفته دارد یک کتاب در زمینه شهر خلاق تدوین می‌شود و به چاپ می‌رسد که در آن مباحث جهانی بومی‌شده و از قالب ترجمه صرف درآمده و در اختیار مدیران شهرداری قرار می‌گیرد. شهرداری دارد پوست‌اندازی می‌کند. ما داریم بذر اندیشه‌ها و دانش‌های جهانی را در ذهن مدیرانمان می‌کاریم. سازمان‌های جهانی مثل یونسکو هم کنار ما هستند تا این رنسانس علمی در حوزه مدیریت شهری در اصفهان رقم بخورد. شهری که روزگاری مهد علم و نوآوری بوده است.

حدود 15 سال پیش آقایان جوادی و عظیمیان که شهردار اصفهان بودند با بحث اصفهان+22، یک سری فعالیت فرهنگی را کلید زدند و امروز در شهرداری همان جریان‌ها ادامه دارد. نکته جالب این است که امروز رساله‌های دکتری و ارشد دیگر فقط در خصوص فضای سبز و خدمات شهری و مواردی مثل این نیست و به سمت موضوعاتی چون شهر خلاق و رویکرد دانش‌محور شهرها حرکت کرده است؛ این نشان می‌دهد که گفتمان‌ها به جریان افتاده است. اما این آغاز یک حرکت است که باید همه در جهت این هدف حرکت کنند، شهر به همه دیدگاه‌ها نیاز دارد. در این دوره از تمام ظرفیت مان برای جذب حداکثری نظرات استفاده کرده‌ایم. منش مشورتی شهرداری از قالب بسنده کردن به مشاوران رسمی شهردار به بهره‌گیری از خرد جمعی نزدیک شد که مصداق بارز آن حضور بهترین مشاوران کشور در برنامه های ما و تشکیل هیأت‌های اندیشه‌ورز و ایده‌پردازی پیرامون مسائل شهر است. همچنین برای نخستین بار چندین هم‌اندیشی ایده‌پردازی با حضور شهروندان برگزار کرده‌ایم که حوزه مشاوره را از پشت درهای بسته به میان جامعه بکشیم. این‌ها دیگر شعار نیست و عملیات‌های جدید شهری از مصادیق آن است. الان شهردار اصفهان می تواند ادعا کند که حوزه مشورتی اش را از یک جمع بسته به یک خرد جمعی کشانده است. با این نگاه، می توانیم ادعا کنیم که اصفهان مسیر مطلوبی را به سوی سال 1400 انتخاب کرده است.

چگونه نوآوری در اصفهان نمو پیدا می کند؟

در گذشته کلان‌ شهرها به تعداد کارخانه‌های مادر و کارگاه‌های صنعتی شناخته می‌شدند اما امروز مساله تغییر کرده و درک متفاوتی از عرصه‌های شهری نمایان شده است. توجه به محیط زیست و ارزش های فرهنگی و مبانی شهر انسانی، جایگزین های مناسبی برای نگاه کالبدی به شهر بود و به طور قطع در این اکوسیستم جدید شهری، هنر و فرهنگ حرف زیادی برای گفتن دارد و در شهر جدید، دیگر کارخانه‌های صنعتی افتخار ما نیستند. اکنون شهروندان، مدیران، هنرمندان و رسانه‌های خلاق برای ما اهمیت دارند. البته این نگاه مبتنی بر توسعه پایدار، در کنار حجم انبوه پروژه های عمرانی شهر قرار گرفت و اصفهان در ضمن حرکت روبه جلو، پاسداری گذشته را نیز سرلوحه خود قرار داده است.

ما به دنبال این هستیم که پوسته جدیدی را در شهرداری بسازیم، به گونه‌ای که نام شهرداری دیگر تداعی کننده یک نهاد صرفاً خدماتی بدون اندیشه‌ورزی نباشد. می‌خواهیم به تمامی کارهای ذاتی شهرداری جهتی نو وخلاقانه بدهیم که با تولید دانش و صرفه جویی همراه باشد و منابع خدادادی شهر را حفظ کند. برای تحقق این مهم نیز از دیپلماسی شهری بهره برده ایم تا تجربیات دیگران هم برایمان مورد استفاده قرار گیرد و با حضور هنرمندان، دانشمندان، ادیبان و فرهیختگان، صنعتگران و کارآفرینان خودمان به این سمت حرکت کرده ایم.

به همین دلیل است که ما توجه به مسایلی مانند حمل و نقل پاک، ثروت کالاهای فرهنگی، تجلیل و قدردانی از هنرمندان و ... را در اهم برنامه های شهر قرار داده ایم، زیرا هرکدام از این ها از جهتی به حرکت شهر بر ریل توسعه پایدار کمک می کردند.

آرمان رسیدن به شهر خلاق اصفهان، رسیدن به شهر اسلامی است، شهری که صفات الهی و انسانی را بصورت کامل داشته باشد که شامل تعادل، زیبایی، هماهنگی، توازن، حد وحریم، سلسله مراتب، و نظم بوده و صفات انسانی شامل عبودیت، تقوا، کرامت، دانش، عبرت گیری، قدرت ذهن، حیات، خلاقیت، امنیت، تواضع، احسان، هویت، ولایت و میانه روی در آن به تحقق رسیده باشد. از یک دهه گذشته تا کنون به طور جدی پیگیر این مسئله بوده‌ایم که اصفهان به لحاظ هویت تاریخی و کالبدی خود پتانسیل به منصه ظهور رسیدن شهرایرانی_ اسلامی را در خود دارد و می‌تواند پایلوت تحقق آن در سطح کشور باشد. ‌شهری که خلاقیت و زیبایی را همزمان در خود پرورش دهد.